Çocuklarda Dil Gelişimi ve Ailelere Öneriler

Erken çocukluk dönemi dil eğitiminde ailelere öneriler;

- Çocuğunuzla konuşun ve onunla sohbet zamanları oluşturun.

- Sohbet sırasında çocuğun dikkatini dağıtacak gereksiz seslerin (radyo, TV, PC vb.) olmamasına dikkat edin.

- Konuşurken çocuğunuzla göz teması kurun ve sizi dinlediğinden emin olun.

- Farklı ortamlarda konuşma fırsatlarını değerlendirin ( Alışveriş, seyahat vb.)

- Onunla konuşurken cevap vermesi ve yorum yapması için hak ve zaman tanıyın.

- Çocuğun cümlesini tamamlamaktan kaçının, kendisinin tamamlamasına izin verin.

İki Sözcüklü İfadeler Dönemi (18-24 Ay) Bu dönemin başında çocuklar sözcükleri birleştirir. Ama bunlar iki tek sözcüğün art ardına gelmesiyle oluştuğu için iki sözcüklü cümlecik sayılmaz. Bu dönem, “iki sözcüklü cümleciklere geçiş dönemi” olarak ifade edilir. Hareketlerle anlatımdan çok sözcüklerle anlatım başlar. Çocuk, 2 yılın sonuna doğru sözcüklerin birbiriyle olan ilişkilerini anlayarak onları yan yana getirerek farklı anlamları ifade etmeye başlar. Örnek: “Anne gider”, “Araba gider”.

Bu dönemde ebeveynlerin ve eğitmenlerimizin söylemlerinin daha basit, kısa ve melodik formda olması, çocukların bu dönemdeki dil gelişim süreçlerini hızlandırır ve geliştirir.

Üç ve daha fazla sözcüklü ifadeler (2-3 Yaş): Çocuklar 3-4 kelimeyi bir araya getirerek tek bir düşünceyi bütün olarak ifade etmeye başlar. Küçük yönergeleri algılayıp yerine getiren çocuk, basit soruları da cevaplandırır. Bütün bunlar, çocuğun konuşmaları kavradığını gösterir. Yeni sözcükler öğrenen çocuğun sözcük hazinesi gelişerek sözel iletişimi artar. Bu dönemde çocuğun söyledikleri, durum içinde değerlendirilmelidir. Örneğin “Anne çorap” dediğinde bu cümle “Annenin çorabı” anlamını taşırken; diğeri “Anne çorabını giydi” anlamını ifade etmektedir.

Bundan dolayı karmaşık ifadeler yerine, ebeveynlerin ve eğitmenlerimizin kullanabileceği basit ifadelerle birlikte; zıt kavramları ve renk kavramlarını vurgulayarak konuşmak bu dönemdeki dil gelişim süreçlerini hızlandırır ve geliştirir.

Gramer Kurallarına Uygun Konuşma Dönemi (3-6 Yaş): 3-4 yaş çocuğunun kelime hazinesi gelişir. Ana dilinin temel yapılarını öğrenir. Kendini rahatça ifade eder. Dil kullanımı çok yönlü olup duygularını, düşüncelerini ilişkilerini anlatır. Fısıldamayı öğrenir. Hayali oyunda dil kullanır. Çocuk, kendine dönük açıklamalar yaparak benmerkezci konuşma sergiler. Çocuklar geçmiş, şimdiki ve geniş zaman eklerini de kullanır. Daha önce “kedi içer” derken şimdi “kedi süt içiyor” şeklinde ifade edebilir. 3 yaş civarında olan çocuklar "ne, kim?" sorularını, “nerede, ne zaman?” şeklinde genişletirler. 4-5 yaşlarında ise ebeveynlerinin ses perdesini taklit eder. Dili kullanmada kız çocukları, erkek çocuklarına göre daha iyidir. Ben merkezci konuşmanın sürdüğü görülür. Kelime hazineleri 1000 kadardır. Önceki döneme göre daha karmaşık cümle yapısı kullanmaya başlarlar. 5-6 yaşındaki çocuğun dili kullanımı bir yetişkinin diline benzer. Sosyal etkileşimde konuşma artar ve konuşmanın anlaşılır biçimde olduğu görülür. Çocuk, yetişkini daha az taklit eder. Çocuk, 5 yaşına geldiğinde olayları sırasına göre anlatır; “Elimi yıkadım ve yemeğimi yedim.” gibi. Olayları “önce-sonra”, “sırasına dizme”; “geçmiş, şimdiki, gelecek” zamanı kullanımı gelişir. Çocuk, 5 sözcük içeren cümleler kurabilir.

Bu olağan gelişimi desteklemek ve dil gelişimini kapsamlandırmak adına; ebeveynlerin ve eğitmenlerin, yarım cümlelerden ve emir kiplerinden oluşan bir iletişimden uzaklaşarak; tam cümlelerin içerisinde sayı, şekil ve vurgulamaları içeren bir dil tercih etmeleri gerekmektedir.

Foto: Preschool Mentor